Portret van een kunstenaar: Vincent van Gogh

De Nederlandse kunstenaar Vincent van Gogh (1853-1890) werd al na zijn dood op 37-jarige leeftijd een legende. Zijn korte leven, dat werd gekenmerkt door gebrek aan succes en tegenslagen, zijn vroege zelfmoord en zijn belangrijke werk dragen hier in belangrijke mate aan bij.

Zijn leven

Van Gogh wordt beschouwd als de grondlegger van moderne schilderkunst, die veel beroemde kunstenaars inspireerde en beïnvloedde in hun werk. Dit zijn onder andere Henri Matisse, Paula Modersohn-Becker, Pablo Picasso en Egon Schiele.
Kunst speelde al vroeg een rol in het leven van Van Gogh. Als leerling van een gerenommeerde kostschool kreeg hij teken- en schilderlessen van een bekende avant-garde kunstenaar. Na zijn afstuderen trad hij in dienst bij het familiebedrijf als kunsthandelaar in Londen en deed hij waardevolle kennis op. Uiteindelijk verhuist hij naar Parijs en leeftijd van 27 en nadat hij een paar andere baantjes heeft geprobeerd, zoals assistent-leraar of predikant, besluit hij om schilder te worden.

Tijdens zijn leven had Vincent van Gogh geen succes met zijn kunst en kon hij hooguit tien schilderijen verkopen. Alleen zijn broer Theo was overtuigd van zijn talent en financierde zijn levensonderhoud en zijn artistieke carrière door de dure schildersbenodigdheden te betalen. De mislukking woog zwaar op Van Gogh, zodat hij leed aan nachtmerries, wanen en crises. Het beroemde schilderij Sterrennacht ontstond tijdens een verblijf in een psychiatrisch ziekenhuis. Na zijn dood namen zijn roem en de verkoop van zijn schilderijen snel toe. Vandaag de dag halen zijn schilderijen recordprijzen op veilingen, zoals “Het portret van Dr.Gachet” (82,5 miljoen).

Zijn werk

Verschillende stations in Nederland, Antwerpen, Parijs en Zuid-Frankrijk bepalen zijn werk in termen van motieven, kleurenpalet en stijl. Terwijl hij in Nederland nog aardse kleuren als bruin, grijs en zwart gebruikte, werden zijn schilderijen in Parijs steeds lichter. Daar benaderde hij ook de impressionistische schilderstijl, door het creëren van penseelstreken in komma-vormige en gestreepte vormen. In Zuid-Frankrijk vond hij uiteindelijk zijn stijl, die nu zo wereldberoemd is en kan worden ingedeeld bij het Post-Impressionisme. Hier is de invloed van de Japanse houtsneden spelen een belangrijke rol Van Gogh eigende zich de vormgevingstechnieken van het Japonisme toe, zoals het ontbreken van schaduwen en slagschaduwen, vlakke kleurvlakken omlijnd met dunne lijnen en ongebruikelijke perspectieven, en paste deze toe op zijn olieverfschilderijen.

De kunstenaar schilderde zijn schilderijen in een snel tempo en zonder correcties achteraf. Dit wordt weerspiegeld in zijn immense werkdruk: 900 schilderijen en 1000 tekeningen Van Gogh creëerde in zijn korte leven. Onmiskenbare kenmerken van zijn schilderstijl zijn, naast de penseelvoering, het gebruik van felle kleuren, die hij graag contrasterend gebruikte, en het impasto aanbrengen van de verf. Hij wilde niet alleen de werkelijkheid weergeven, maar de Kenmerk van zijn motieven en een Stemming of gevoel overbrengen. Een zaak van het hart was voor de schilder, het leven van gewone mensen af te beelden. Zo bevat zijn werk naast landschappen en florale voorstellingen ook motieven van boeren en ambachtslieden aan het werk of in alledaagse situaties. Een bekend voorbeeld is zijn schilderij “De Aardappeleters”.